به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «رهیاب»؛ نهج‌البلاغه حکمت هفتم امام علی (علیه‌السلام) قَالَ: وَ الصَّدَقَةُ دَوَاءٌ مُنْجِحٌ، وَ أَعْمَالُ الْعِبَادِ فِی عَاجِلِهِمْ نُصْبُ أَعْیُنِهِمْ فِی آجَالِهِمْ.

امام علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: و صدقه دارویی است شفابخش و اعمال بندگان در این جهان، مقابل چشم آنهاست در آن جهان.

آثار صدقه: 

در قرآن مجید و در روایات اسلامی اهمّیّت و تأثیر انفاق در راه خدا و صدقه بر نیازمندان به طور گسترده وارد شده است و یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین حسنات شمرده شده است.

تعبیر به «دواء» «دارو» و «منجح» «مؤثر و شفابخش» به طور مطلق نشان می‌دهد که این کار هم درمان‌کننده بیماری‌های فردی و هم بیماری‌های اجتماعی است.

صدقه به هرگونه بخشش گفته نمی‌شود، بلکه بخشش‌هایی است که قصد قربت در آن باشد؛ خواه واجب باشند؛ مانند زکات یا مستحب مانند انفاق فی‌سبیل‌الله و خواه جنبه شخصی داشته باشد؛ مانند کمک به یتیم یا محروم یا بیماری یا جنبه عام داشته باشد؛ مانند بنای بیمارستان و دارالایتام که از آن تعبیر به صدقات جاریه نیز می‌شود.

اما چگونه این صدقات داروی شفابخشی است، بخشی از آن جنبه حسی دارد که با چشم خود می‌بینیم؛ بیماران محروم از این طریق درمان می‌شوند، ایتام سرپرستی می‌گردند و بر آلام مستمندان مرهم نهاده می‌شود و بخشی از آن جنبه معنوی دارد همان‌گونه که در حدیث معروف نبوی «صلی‌الله علیه وو آله آمده است: «دَاوُوا مَرْضَاکُمْ بِالصَّدَقَةِ وَرُدُّوا أَبْوَابَ الْبَلاَءِ بِالدُّعَاءء؛ بیماران خود را با صدقه درمان کنید و درهای بلا را با دعا ببندید». (۱)

تجربه نیز نشان داده است که پرداختن صدقه برای درمان بیماران بسیار مؤثر است.

این سخن را با حدیثی از امام کاظم (علیه‌السلام) پایان می‌دهیم: شخصی خدمت آن حضرت آمد و عرض کرد: فرزندان و همسر من ده نفرند که همه بیمارند. فرمود: «داوِهِمْ بِالصَّدَقَةِ فَلَیْسَ شَیْءٌ أَسْرَعَ إِجَابَةً مِنَ الصَّدَقَةِ وَلاَ أَجْدَی مَنْفَعَةً عَلَی الْمَرِیضِ مِنَ الصَّدَقَة؛ آنها را با صدقه درمان کن، زیرا چیزی سریع الاجابه تر و چیزی مفیدتر برای درمان بیماران از صدقه نیست». (۲)

سپس در دومین نکته می‌فرماید: «اعمال بندگان در این جهانِ زودگذر در برابر چشمان آنها در آن جهان «پایدار» است»؛ «وَأَعْمَالُ الْعِبَادِ فِی عَاجِلِهِمْ، نُصْبُ أَعْیُنِهِمْ فِی آجَالِهِمْ».

همان‌گونه که بعضی از شارحان نهج‌البلاغه تصریح کرده‌اند، این کلام امام اشاره روشنی به تجسم اعمال در قیامت دارد.

منظور از تجسم اعمال این است که اعمال نیک و بد هر یک در روز قیامت به‌صورت مناسب حسی درمی‌آید. مثلاً نماز در قیافه یک انسان زیبا و صالح و ظلم و ستم به‌صورت دودی سیاه و خفقان‌آور مجسم می‌شود و انسان‌ها در کنار اعمال مجسم خود خواهند بود و بخشی از پاداش و کیفر آنها از این طریق صورت می‌گیرد.

در قرآن مجید نیز آیات فراوانی وجود دارد که ظاهر آن تجسم اعمال است؛ مانند آنچه در آخر سوره «زلزال» آمده است: «فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّة خَیْراً یَرَهُ * وَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّة شَرًّا یَرَهُ»؛ هرکس به‌اندازه سنگینی ذره‌ای کار نیک کند آن را می‌بیند و هرکس به‌قدر ذره‌ای کار بد کند نیز آن را خواهد دید». (۳)

برای احاطه بیشتر در مورد آیات فراوانی که در قرآن در مورد تجسم اعمال و تفسیر آنها وارد شده به کتاب «پیام قرآن» جلد ششم، بحث تجسم اعمال مراجعه فرمایید.

نکته قابل‌توجه این که تعبیر به «آجالهم» که در نسخه صبحی صالح آمده ظاهراً تعبیر نادرستی است و صحیح آن «آجلهم» است و تقریباً تمام نسخ نهج‌البلاغه به همین صورت «آجلهم» نوشته شده و قرینه مقابله با «عاجلهم» دلیل روشنی بر این معناست، زیرا «عاجل» به معنای شیء موجود «دنیا» است و «آجل» به معنای شیء مدت‌دار «در اینجا مراد آخرت» است و «آجال» که جمع اجل به معنای سررسید عمر است در اینجا مفهومی ندارد.

منابع: 

 (۱). مستدرک‌الوسائل، ج ۷، ص ۷، ح ۱.

 (۲). وسائل‌الشیعه، ج ۲ ص ۶۴۸، ح ۴.

 (۳). زلزال، آیه ۷ و ۸.

انتهای خبر/