به گزارش شبکه اطّلاع‌رسانی«رهیاب»؛ رهبر معظم انقلاب شامگاه گذشته به مناسبت میلاد حضرت امام حسن مجتبیٰ «علیه السّلام» در حسینیه امام خمینی «ره» با شاعران دیدار داشتند و اظهار کردند: تصویری که از شعر امروز در ذهن بنده هست و بود و سال گذشته هم آن را گفتم، امشب روشن‌تر و تثبیت‌تر شد. شعر بحمدالله در کشور ما رو به پیشرفت و رو به اوج است، به معنای واقعی کلمه، نه فقط به معنای کمّیّت؛ این را باید قدر دانست و باید دنبال کرد.

ایشان افزودند: شعر یک «رسانه» است. امروز در دنیا چالش‌ها و درگیری‌ها چالش‌های رسانه‌ای است. بیش از آنچه موشک و پهپاد و هواپیما و ابزارهای جنگی و مانند اینها تأثیر بگذارند در عقب راندن دشمن، رسانه‌ها هستند که تأثیر می‌گذارند و دل‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند، ذهن‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. جنگ، جنگ رسانه‌ای است؛ هر کس رسانهٔ قوی‌تر داشته باشد، در اهدافی که دارد هر هدفی موفّق‌تر خواهد بود؛ بنابراین، تکلیف شعر و شعرا معلوم شد. میراث شعری ما ایرانی‌ها در دنیا کم‌نظیر است. علّت اینکه نمی‌گویم «بی‌نظیر»، چون من از خیلی از تمدن‌ها و مانند این‌ها خبری ندارم؛ تا آن مقداری که من می‌دانم، من نظیری برایش نمی‌شناسم از لحاظ میراث شعری، البتّه جز شعر عربی که آن هم خیلی برجسته و دارای اوج است؛ بنابراین، ما با این میراث ادبی و شعری، سلاحِ رسانه‌ایِ شعری‌مان قدرتمند و قوی و اثرگذار و نافذ است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ادامه دادند: نکتهٔ بعدی این است که این اثرگذاری شرط دارد؛ شرطش این است که شعر، به معنای واقعی کلمه هنر باشد، هنری ساخته شده باشد. شعرهایی داریم که اسمشان «شعر» است، لکن در آنها مایهٔ هنر یا نیست یا خیلی کم است؛ اینها اثرگذار نیستند. شعر بایستی اثر هنری باشد. در شعر فارسی، شما ببینید؛ مثلاً شعر حافظ که در واقع در اوج شعر هنری ما است، روی گوته اثر می‌گذارد، روی اقبال اثر می‌گذارد، روی کسانی که فارسی را بلد نیستند اثر می‌گذارد. اقبال فارسی بلد نبوده؛ اقبالِ معروف که دیوان شعر فارسی دارد، هیچ‌وقت فارسی نخوانده بوده و خانواده‌اش هم فارسی بلد نبودند؛ از طریق همین شعر حافظ و مانند اینها با فارسی آشنا شده که توانسته آن دیوان شعر مفصّل را به فارسی بسراید. این تأثیر شعر است؛ شعر هنری این‌جور اثر می‌گذارد. یا گوته و بقیهٔ کسانی که شماها کاملاً می‌شناسید.

ایشان تصریح کردند: خب حالا اگر بخواهیم شعر هنری باشد، روی چه چیزی بیشتر باید تکیه کنیم؟ معلوم است: روی جسم و روح، روی لفظ و مضمون. با الفاظ سست، با الفاظ نه‌چندان محکم و استوار و پُرمعنا، نمی‌شود اثر هنری ساخت. بنده گاهی در بعضی از روزنامه‌ها شعرهایی را می‌خوانم که اگر انسان همهٔ آن قطعهٔ شعر را بخواند که مثلاً غزل است یا هرچه هست آخرش واقعاً عصبانی می‌شود؛ یعنی اثرش فقط عصبانی شدن و اوقات‌تلخی آدم است، هیچ جنبهٔ هنری‌ای الفاظ ندارد.

ایشان اضافه کردند: وانگهی مضمون؛ مضمون، هم از موضوع برمی‌خیزد، هم از کیفیّت بیان موضوع برمی‌خیزد. شما اگر چنانچه یک موضوعی را که یک موضوع قابل‌توجهی نیست در شعر بیاورید؛ اما با نوع بیان بدیع و اثرگذاری آن را ذکر نکنید، این، شعر را اعتلا نمی‌بخشد. شما ببینید خیلی از موضوعاتی که در اشعار هندی گوهایی مثل صائب یا کلیم وجود دارد، در اشعار دیگران هم هست، منتها کیفیّت بیان اینها جوری است که مرتبهٔ شعر را بالا می‌برد؛ بنابراین، هم مضمون‌یابی و هم لفظ استوار این دو عنصر لازم هستند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ادامه دادند: نکتهٔ دیگر در مورد پیام است. خب حالا ما مضمون را انتخاب کردیم و الفاظ خوبی هم برایش انتخاب کردیم؛ ما چه پیامی می‌خواهیم به مخاطبمان بدهیم؟ حالا مثلاً فرض کنید پیام بعضی‌ها عبارت است از همین شکوه از وضع که غالب شعرای طولانی در طول تاریخ، همین‌جور بودند؛ یعنی کمتر شاعری را شما پیدا می‌کنید که از وضع زمانهٔ خودش گله و شکایت نکند؛ حالا بعضی شدیدتر، بعضی کمتر؛ مّا این پیامی نیست که برای مخاطب، یک معنای معتنابه و فایدهٔ قابل‌قبولی داشته باشد؛ بله، حالا بعضی از اینها یک مقدار تاریخ را نشان می‌دهد به همین اندازه؛ بیشتر نیست لکن آنچه موردنظر است که می‌تواند پیام خوبی باشد، پیام دین است، پیام اخلاق است، پیام تمدّن است، برای ما ایرانی‌ها پیام ایرانیگری ما است. ما خیلی پیام داریم، خیلی حرف داریم برای گفتن؛ ما پیام‌های تمدّنی بی‌شماری داریم که معارف دینی ما، معارف اخلاقی ما، معارف ایرانی ما، پیام ایستادگی شجاعانهٔ ملّت ایران، اینها همه چیزهایی است که قابل‌انتقال است؛ اینها را بایستی در پیام شعر بیاوریم. الان یکی از مایه‌های اعتبار ملّت ایران ایستادگی شجاعانهٔ او در مقابل ظلم، در مقابل زورگویی و زیاده‌طلبی در دنیا است که حالا مظهرش آمریکا و صهیونیست‌ها و مانند اینها هستند. ملّت ایران صریح، بدون ملاحظه، بدون اجمال، موضع خودش را بیان می‌کند؛ خب این مسئلهٔ خیلی مهمّی است، این در دنیا خیلی مطلوب است. عناصر سیاسی کشور ما مثل بعضی از رؤسای جمهور و دیگران، وقتی به کشورهایی رفتند، حالا با دولت‌ها چندان نه امّا با مردم وقتی در مساجد و در اجتماعات روبه‌رو شدند و از این حرف‌ها زدند، مردم به هیجان آمدند. خود من در پاکستان یک سخنرانی در مقابل چند هزار نفر کردم، رئیس‌جمهورشان هم نشسته بود؛ این جلسه واقعاً جلسه‌ای بود که مثل نبضی که تپش دارد و حرکت می‌کند، همین‌طور داشت حرکت می‌کرد! این به‌خاطر مطلب است، وقتی که استقامت ملّت ایران و ایستادگی ملّت ایران بیان می‌شود و دیگرانی هم از همین قبیل بوده‌اند که ما شنیده‌ایم و اطّلاع داریم؛ بنابراین، اینها را باید منتقل کرد؛ پیام ما اینها است: پیام ایستادگی است، پیام تمدّن است، پیام اسلام است.

ایشان تأکید کردند: این جلسهٔ سالانهٔ ما جلسهٔ بسیار خوبی است، جلسهٔ بابرکتی است. برجستگانی هم در این جلسه بودند و به جلسه آبرو دادند؛ همین بزرگانی که آقایان اسم آوردند، مکرّر در این جلسه می‌آمدند، حضور پیدا می‌کردند، شعر می‌خواندند؛ جلسه، جلسهٔ خوبی است. آنچه در ذهن من هست این است که این جلسه زینتی نباشد؛ ما حالا نمی‌خواهیم بگوییم در جمهوری اسلامی مثلاً یک جلسهٔ شعریِ در این سطح تشکیل می‌شود! مسئله این نیست؛ می‌خواهیم این جلسه امتداد داشته باشد؛ یعنی کمک کند به مقاصدی که در زمینهٔ شعر وجود دارد، پیگیری بشود و حلقه‌های شعری، انجمن‌های شعری، محافل شعری تشکیل بشود و این مطالبی که حالا به یک نحوی در این جلسه مطرح می‌شود چه شما در شعرتان مطرح می‌کنید، چه بنده در عرایضم مطرح می‌کنم امتداد پیدا کند.

مقام معظم رهبری با توصیه ورود شعر به کتاب‌های درسی اظهار داشتند: ورود شعر به کتاب‌های درسی که این مربوط به وزارت آموزش‌وپرورش است؛ شعر را بیاورند داخل کتاب‌های درسی. البتّه هست، امّا بیشتر از این باید بیاید. کودک باید از کودکی تا نوجوانی و تا جوانی، با شعر اُنس بگیرد؛ شعر بخش مهمّی از تمدّن ما و فرهنگ ما و معارف ما است؛ خیلی از معارف ما در شعر بیان شده.

ایشان با اشاره به مطالعهٔ آثار شعری به شاعران ادامه دادند: یک توصیهٔ من به شعرای عزیزمان، بخصوص جوان‌ها، مطالعهٔ آثار شعری و برجستگی‌هایی است که در شعرها وجود دارد. حالا لابد شماها مثلاً حافظ، شاهنامه یا خمسهٔ نظامی را می‌خوانید؛ لابد اینها را می‌خوانید اگر بخوانید؛ اما فقط اینها نیست. ما شعرای زیادی داریم که واقعاً شعرهای برجسته‌ای دارند؛ همین شعرای سبک هندی، همین شعرای سبک وقوع، واقعاً شعرهایشان گاهی اوقات در اوج است؛ یعنی انسان حیرت می‌کند از زیبایی شعر؛ یعنی واقعاً انسان متحیّر می‌شود که این شعر چقدر زیبا و پُرنکته و خوش لفظ و پُرمعنا است. اینها را بخوانند: کارهایی که کرده‌اند، هنرهایی که به خرج داده‌اند، همین مادّه‌تاریخ‌هایی که بعضی‌ها گفته‌اند؛ واقعاً انسان تعجّب می‌کند. دُور همین صحن قدیم قم به‌اصطلاح، صحن کهنهٔ قم یا صحن کوچک قم یک کتیبه‌ای هست، اسمش «کتیبهٔ معجزی» است؛ هر بیتِ این قصیده مادّه‌تاریخِ ساختِ این صحن است. هر بیتش مادّه‌تاریخ است، جزئیّات دیگری هم دارد که من حالا یادم نیست، مال قدیم است این هم یک نکته که خواستیم عرض کنیم.

مقام معظم رهبری تأکید داشتند: یک مسئله، مسئلهٔ پاسداشت زبان فارسی است. به نظر من زبان فارسی کاملاً دارد مظلوم واقع می‌شود. حالا این اواخر یک کارهایی دارد می‌شود، بعضی‌ها در انجمن‌هایی یک کارهایی دارند انجام می‌دهند، امّا ما بیش از این احتیاج داریم به تقویت زبان فارسی. زبان فارسی‌زبان کش‌داری است، جزو زبان‌هایی است که می‌تواند توسعه پیدا کند، چون زبان ترکیبی است و ترکیب‌های زیبا دارد که انسان برای بیانِ هیچ معنایی گیر نمی‌کند. معنای دقیق علمی، معنای دقیق روحی و هر مفهوم دقیق و ظریفی را با زبان فارسی می‌شود بیان کرد؛ با بعضی زبان‌ها واقعاً نمی‌شود بیان کرد، امّا با این زبان می‌شود. بعضی از تعبیرات اصلاً قابل‌انتقال نیست. من یک‌وقتی گفتم: شادم که از رقیبان، دامن‌کشان گذشتی گو مشتِ خاکِ ما هم بربادرفته باشد.
ایشان در ادامه اظهار داشتند: خب این «دامن‌کشان گذشتی» را به عربی چه جوری معنا می‌کنیم؟ این «دامن‌کشان گذشتی» را می‌خواهیم ترجمه کنیم؛ بنده به عربی واردم؛ چه جوری می‌شود ترجمه کرد این را؟ نمی‌شود ترجمه کرد، اصلاً قابل ترجمه نیست، امّا این شاعر یک مفهومِ لطیفِ ظریفِ مهمّی را با همین کلمهٔ «دامن‌کشان» در این شعر آورده؛ یعنی یک چنین چیزهایی در زبان فارسی هست. ما از زبان فارسی داریم غفلت می‌کنیم. حالا متأسّفانه هجوم زبان‌های بیگانه هم زیاد شده؛ هجوم زبانه‌ای اروپایی، غربی و به‌خصوص انگلیسی زیاد شده، همین‌طور بی‌دریغ مصرف می‌کنند. به نظر من عکسش باید انجام بگیرد؛ بایستی معادله‌ای فارسی ترویج بشود. ما «هلیکوپتر» را تبدیل کردیم به «بالگرد»؛ هم قشنگ‌تر از «هلیکوپتر» است، هم آسان‌تر از «هلیکوپتر» است، هم ایرانی است، هم معنا را نشان می‌دهد. امیدواریم که دوستان بتوانند اینها را دنبال کنند؛ یعنی واقعاً نگذارند حجم لغات فرنگی در داخل زبان فارسی، دیگر بیش از این بشود؛ یک مقداری از این کم کنند و به زبان فارسی یک خلوصی بدهند تا یک‌زبان نابِ فارسی باشد.

مقام معظم رهبری در پایان گفتند: به‌هرحال، امشب شب خوبی بود. امیدواریم ان‌شاءالله همهٔ دوستان موفّق باشند. آن‌هایی هم که توفیق پیدا نکردیم شعرشان را بشنویم، ان‌شاءالله بعدها بتوانیم از شعرشان استفاده کنیم.

 انتهای خبر/