به گزارش خبرنگار شبکه اطّلاع‌رسانی «رهیاب»؛ صادق شاهوارپور کارشناس روابط بین‌الملل در یادداشتی برای «رهیاب» نوشت: پس از انتخابات ترکیه گفته شد حسرت دموکراسی ترکیه را می‌خوریم و باید از آنکارا درس عبرت بگیریم، حالا در بحبوحه اعتراضات می‌خواهیم کمی از درس‌های ترکیه بگوییم:

دموکراسی الزاما رضایت عمومی به همراه ندارد چه بسا دستاورد دموکراسی افزایش نارضایتی عمومی و تنش در سطوح مختلف جامعه شود چنانچه انتخاب متوالی اردوغان در انتخابات‌های پرشور، شکاف‌های اجتماعی و سیاسی در ترکیه را به شدت افزایش داد.

ترکیه بیش از سه دهه است که به عنوان بازوی نظام لیبرال سرمایه داری در منطقه عمل می‌کند و سر بزنگاه‌ها منافع غرب را تأمین می‌کند عضویت در ناتو یکی از دلایل روشن اعتماد غرب به ترکیه است که پاسخ آن را در کمک نظامی اردوغان به اوکراین و تلاش برای خنثی سازی سیاست‌های منطقه‌ای ایران دریافت کرده است.

اردوغان در برهه‌ای برای تأمین منافع آنکارا و محوریت بخشیدن به ترکیه در میان ملت‌های مسلمان‌، روابط جدی با ایران برقرار کرد و توزان منافع با تهران را مدنظر داشت به گونه‌ای که در همین خوزستان یک میلیارد دلار برای خرید سهام یک شرکت صنعتی هزینه کرد تا استحکام روابطش را ثابت کند؛ اما اردوغان ۲۰۲۵ متفاوت از اردوغان دو دهه پیش است تلاش برای احیاء امپراطوری عثمانی با مدلی متفاوت باعث تعارض منافع جدی تهران و آنکارا شده است به گونه‌ای که ترکیه از ضعیف شدن تهران در منطقه استقبال می‌کند.

مهم‌ترین تفاوت مخالفان اردوغان در داخل، حوزه فرهنگی_اجتماعی است که حزب عدالت و توسعه بسط‌ ید بیش‌تری برای مسلمانان ترک ایجاد می‌کند البته طی سال‌های اخیر سکولاریسم کمالیستی در کنار اسلام اردوغانی در خارج از ترکیه رویکرد تهاجمی به خود گرفته است و تلاش می‌کند این قرائت از اسلام را در میان ملت‌های مسلمان جانمایی کند.

این تصور که تنش‌های اخیر حتما عقبه خارجی دارد قابل تأمل است چرا که اولا تصمیمات نادرست اردوغان برای زیر ضربه بردن مخالفان آغاز کننده درگیری‌ها بود، ثانیا احتمال امنیتی سازی داخلی برای مشروعیت بخشیدن به حذف مخالفان توسط کابینه امنیتی اردوغان منتفی نیست.

نظام بین‌الملل پیچیدگی بسیار بیش‌تری نسبت به گذشته پیدا کرده است و خاورمیانه هم از این وضعیت بی‌نصیب نیست در این شرایط پیچیده محاسبات اشتباه حاکمان تبعات جدی در پی خواهد داشت به نظر می‌رسد ترکیه در رابطه با مسائل منطقه‌ای و‌ داخلی اشتباه محاسباتی دارد.

موضع ایران در رابطه با تحولات ترکیه مبنی بر عدم دخالت عاقلانه است چرا که از یک طرف دیگر به اردوغان اعتمادی نیست از طرف دیگر سیاست‌های منطقه‌ای مخالفان شفاف نیست.

نویسنده: صادق شاهوارپور، کارشناس روابط بین‌الملل