به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «رهیاب»؛ نهج‌البلاغه حکمت شانزدهم امام علی (علیه‌السلام) قَالَ: تَذِلُّ الْأُمُورُ لِلْمَقَادِيرِ، حَتَّى يَكُونَ الْحَتْفُ فِي التَّدْبِيرِ.

امام علی (ع) فرمودند: كارها دستخوش تقديرند، انسان، كه گاه تدبير سبب مرگ شود.

پيشى گرفتن تقدير و تدبير:

امام علی (عليه‌السلام) در اينجا به نکته مهمى اشاره مى‌فرمايد و آن اين که چنان نيست که هميشه انسان‌هاى مدير و مدبر پيروز گردند؛ گاه تقديرات همه تدبيرات آنها را برهم مى زند. مى فرمايد: «حوادث و امور، تسليم تقديرهاست تا آنجا که گاه مرگ انسان در تدبير و هوشيارى او است»؛ «تَذِلُّ الاُْمُورُ لِلْمَقَادِيرِ، حَتَّى يَکُونَ الْحَتْفُ فِي التَّدْبِيرِ».

هدف از بيان اين نکته آن است که گرچه انسان بايد در همه امور هوشيارانه و مدبرانه عمل کند؛ اما چنين نيست که از لطف خدا بى‌نياز باشد. خداوند براى بيدار ساختن انسان و شکستن غرور و غفلت او گه‌گاه امورى مقدر مى‌کند که بر خلاف تمام تدبيرها و پيش‌بينى‌ها و مقدمه چينى‌هاى انسان است تا به او بفهماند در پشت اين دستگاه، دست نيرومندى است که هيچکس بى نياز از لطف و محبت او نيست.

در طول تاريخ گذشته و در زندگى خود بسيارى از اين صحنه‌ها را ديده‌ايم که گاه افراد بسيار هوشيار و قوى و صاحب تدبير ضربه‌هايى از تدبير و هوشيارى خود خورده‌اند و دست تقدير مسيرى جز آنچه آنها مى‌خواستند برايشان فراهم ساخته است.

تنها مطلبى که در اينجا تذکر آن لازم است اين است که هرگز مفهوم اين سخن آن نيست که انسان دست از تدبير و دقت و بررسى لازم در کارها بردارد و همه چيز را به گمان خود به دست تقدير بسپارد، بلکه شعار «وَأَنْ لَيْسَ لِلاِْنْسانِ إِلاّ ما سَعى؛ بهره انسان تنها با سعى و تلاش او ارتباط دارد»(۱) را نبايد هرگز فراموش کند و به تعبير ديگر انسان نبايد از اراده و تقديرات الهى و اين که همه چيز به دست اوست غافل شود و نيز نبايد دست از تلاش و کوشش بردارد.(۲)

منابع:

(۱). نجم، آیه ۳۹.

(۲). سند گفتار حکیمانه: از کسانى که این سخن حکمت‌آمیز را پیش از مرحوم سیّد رضى در کتاب‌هاى خود نقل کرده‌اند مرحوم شیخ مفید در ارشاد و ابن شعبه «متوفاى ۳۳۲» در کتاب تحف العقول و جاحظ «متوفاى ۲۲۵» در کتاب المائة است که با تفاوتى آن را نقل کرده‌اند. و در حکمت ۴۵۹ عبارتى نزدیک به آن خواهد آمد و بعد از سیّد رضى هم بسیارند که آن را به همین عبارت یا شبیه آن نقل کرده‌اند. «مصادر نهج البلاغه، ج ۴، ص ۱۷».

انتهای خبر/