به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطّلاع‌رسانی «رهیاب»؛ امام حسن عسکری (ع)، یازدهمین امام شیعیان دوازده‌امامی، در روز جمعه هشتم ربیع‌الثانی سال ۲۳۲ هجری قمری در شهر مدینه چشم به جهان گشود. او فرزند امام علی‌النقی (ع) مشهور به امام هادی (ع) و بانویی پارسا و مؤمن به نام حدیث یا سوسن بود. در برخی منابع تاریخی، نام مادر بزرگوار ایشان «سلیل» نیز ذکر شده است. این بانوی فاضله به پاکدامنی و تقوا معروف بود و نقش مهمی در تربیت فرزندش ایفا کرد.

امام حسن عسکری (ع) در محیطی آکنده از معنویت، علم و تقوا رشد یافت و از همان کودکی تحت تعلیم مستقیم پدر بزرگوارش قرار گرفت. به دلیل شرایط سیاسی خاص دوران خلافت عباسی، امام و خانواده‌اش در بیشتر ایام زندگی در سامرا ـ که مرکز خلافت بود ـ تحت نظر قرار داشتند. به همین سبب، امام حسن (ع) به «عسکری» ملقب شد؛ زیرا در محله‌ای نظامی در سامرا زندگی می‌کرد.

شرایط سیاسی و اجتماعی دوران امام

دوران زندگی امام حسن عسکری (ع) همزمان با قدرت‌گیری عباسیان بود؛ عباسیانی که در ظاهر خود را حامی اهل‌بیت (ع) نشان می‌دادند، اما در عمل از بیم نفوذ اجتماعی و جایگاه معنوی امامان، آنان را تحت شدیدترین فشارها قرار می‌دادند.

امام عسکری (ع) از زمان آغاز امامت خود در سال ۲۵۴ هجری قمری، همواره در محاصره جاسوسان و مأموران حکومت بود. خلیفه وقت عباسی، معتمد، به شدت از ارتباط گسترده امام با شیعیان بیم داشت و به همین دلیل، ایشان را در پادگان و در محله نظامیان نگه می‌داشت تا رفت‌وآمدها و دیدارهایش کنترل شود.

شیوه رهبری و ارتباط با شیعیان

اگرچه حکومت عباسیان ارتباط مستقیم امام با شیعیان را محدود کرده بود، اما ایشان از طریق شبکه وکالت ـ که از زمان امام هادی (ع) پایه‌گذاری شده بود ـ با پیروان خویش در مناطق مختلف جهان اسلام ارتباط برقرار می‌کرد. نمایندگان امام در شهرهای کوفه، قم، ری، نیشابور، بغداد و مناطق دیگر حضور داشتند و پیام‌ها و رهنمودهای امام را به شیعیان منتقل می‌کردند.

امام حسن عسکری (ع) در کنار رهبری سیاسی و اجتماعی، به تربیت شاگردان برجسته‌ای نیز پرداخت. از جمله شاگردان و یاران نزدیک ایشان می‌توان به احمد بن اسحاق قمی، ابوهاشم جعفری، عثمان بن سعید عَمری (از نواب خاص امام زمان (عج) و محمد بن حسن صفار اشاره کرد. این افراد نقش مهمی در حفظ و نشر معارف اهل‌بیت (ع) ایفا کردند.

گرچه مدت امامت امام حسن عسکری (ع) کوتاه بود (شش سال)، اما ایشان میراث ارزشمندی در حوزه‌های مختلف بر جای گذاشت. برخی از آثار و تعالیم ایشان عبارت‌اند از:

تفسیر قرآن: روایات و بیاناتی در تفسیر آیات قرآن که بعدها با عنوان تفسیر امام حسن عسکری (ع) گردآوری شد.

نامه‌ها و توقیعات: امام به صورت مکتوب با شیعیان در نقاط مختلف مکاتبه می‌کرد و به پرسش‌های آنان در زمینه فقه، اعتقادات و اخلاق پاسخ می‌داد.

تأکید بر اخلاق و معرفت: در سخنان امام، موضوعاتی همچون تقوا، پرهیز از دنیاپرستی، توجه به علم و دانش، و اهمیت خدمت به مردم جایگاه ویژه‌ای دارد.

پاسخ به شبهات: در زمان ایشان، جریان‌های فکری و اعتقادی متعددی فعال بودند. امام عسکری (ع) با استدلال‌های علمی و قرآنی، بسیاری از این شبهات را پاسخ گفت و از اعتقادات شیعه دفاع کرد.

امام عسکری (ع) و موضوع غیبت

یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های امام حسن عسکری (ع) آماده‌سازی شیعیان برای پذیرش غیبت فرزندش، امام مهدی (عج) بود. از آنجا که طبق احادیث پیامبر (ص) آخرین حجت الهی از نسل امام عسکری (ع) خواهد بود، عباسیان به شدت درصدد شناسایی و نابودی آن حضرت بودند.

امام عسکری (ع) با تدابیر خاصی، ولادت فرزندش را پنهان داشت و تنها خواص شیعه را از این موضوع آگاه کرد. این اقدام، نقش مهمی در حفظ جان حضرت مهدی (عج) و تداوم سلسله امامت داشت.

شهادت

 سرانجام، در روز هشتم ربیع‌الاول سال ۲۶۰ هجری قمری، امام حسن عسکری (ع) به دستور معتمد عباسی با زهر مسموم شد و در سن ۲۸ سالگی به شهادت رسید. پیکر مطهر ایشان در سامرا، در کنار مرقد پدر بزرگوارشان امام هادی (ع)، به خاک سپرده شد. این مکان مقدس بعدها به حرم عسکریین شهرت یافت و امروز یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های شیعیان است.

امام حسن عسکری (ع) با وجود عمر کوتاه و فشارهای طاقت‌فرسا، توانست با صبر و حکمت، معارف ناب اسلامی را حفظ و به نسل‌های بعد منتقل کند. احادیث و آموزه‌های ایشان همچنان چراغ راه پیروان اهل‌بیت (ع) است و شخصیت ایشان به‌عنوان الگویی از مقاومت، تقوا و بصیرت شناخته می‌شود.

زندگی و سیره امام حسن عسکری (ع) نشان می‌دهد که حتی در شرایط سخت سیاسی و اجتماعی، می‌توان با ایمان، تدبیر و اراده، راه حق را ادامه داد. یاد و نام ایشان در دل‌های مؤمنان همواره زنده است و زیارتگاهشان در سامرا نماد عشق و ارادت شیعیان به خاندان پیامبر (ص) باقی خواهد ماند.

انتهای خبر/