به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «رهیاب»؛ محمدمهدی حیدری، مدیرکل معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا، به بررسی بیانات مقام معظم رهبری درباره طرح‌های غربی که به دنبال دورزدن ایران و انتقال انرژی از سرزمین‌های اشغالی به اروپا هستند، پرداخت و تأکید کرد که بحث کریدورها در سطح داخلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای موضوعی حیاتی است و برای درک این موضوع، لازم است دو مفهوم کلیدی را به‌خوبی بشناسیم.

 مفهوم کریدور و نقش آن در اقتصاد
 

حیدری ادامه داد: اولین مفهوم، ژئوپلیتیک حمل‌ونقل و ارتباط آن با مسائل حمل‌ونقل است. دوم، سیاست‌های کشور ما و کشورهای رقیب و شریک در این زمینه است.

 این کارشناس حمل‌ونقل با بیان اینکه کریدورها بر اساس توافقات بین چند دولت با منافع مشترک ترانزیتی شکل می‌گیرند، افزود: اگرچه ممکن است برخی از این کریدورها از نظر منافع ترانزیتی کمتر سودآور باشند، اما برخی کشورها می‌توانند با توسعه مناسب، حداکثر منافع را از یک کریدور به دست آورند.

 ابعاد مختلف منافع کریدورها
 حیدری به منافع کریدورها در زمینه‌های امنیتی، تجاری، اقتصادی و فرهنگی اشاره کرد و گفت: به‌عنوان‌مثال، راه ابریشم تنها یک مسیر تردد نبوده، بلکه مسیری برای توسعه فرهنگی و مبادلات مذهبی نیز بوده است.

 فلسفه شکل‌گیری کریدورها

 وی تأکید کرد که برای درک صحیح کریدورها، باید فلسفه شکل‌گیری و توسعه آن‌ها را بررسی کنیم: در کشور ما، بحث کریدورها به‌کرات مطرح می‌شود، اما درک صحیح از این مفهوم اهمیت دارد.

 حیدری به روندهای شکل‌گیری نظم جدید در اقتصاد و تجارت اشاره کرد و گفت: مقام معظم رهبری در مقاطع مختلف به این نظم جدید اشاره کرده‌اند. در این نظم، هر کشور بر اساس استعدادها و توانایی‌های نسبی خود و همچنین مسائل سیاسی و دیپلماتیک، سهمی از تجارت جدید را دنبال می‌کند.

 وی افزود: اراده کشورها برای قرارگرفتن در این نظم و تولد کریدورها، نشانه‌ای از تغییرات جدی در روابط بین‌المللی است.

 حیدری به فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص موقعیت جغرافیایی ایران اشاره کرد و گفت: «ایران به‌عنوان چهارراه ارتباطات شرق و غرب و شمال و جنوب، می‌تواند به یک معبر ترانزیتی پیشرفته تبدیل شود. البته برای تحقق این هدف، نیاز به زیرساخت‌های مناسبی مانند خطوط راه‌آهن و جاده‌ها داریم.»

 کریدورها و آینده تجارت جهانی
 این کارشناس حمل‌ونقل تأکید کرد که کریدورها به‌عنوان زیرساخت‌های ضروری در نظم جدید تجارت جهانی شناخته می‌شوند: «کریدورهای ترانزیتی می‌توانند به کریدورهای لجستیکی، اقتصادی و توسعه‌ای ارتقا یابند که تمامی ابعاد توسعه را پوشش می‌دهند.»

 حیدری گفت: «امروزه، باتوجه‌به رشد و پویایی کشور چین و کشورهای آسه‌آن، بسیاری بر این باورند که این کشورها برنده‌های آینده تجارت جهانی خواهند بود و این توسعه نیاز به پشتیبانی لجستیکی و حمل‌ونقلی دارد.»

 وی تأکید کرد که کریدورها تنها به مسائل زیرساختی محدود نمی‌شوند و نیاز به هماهنگی در تعرفه‌ها و تبادلات نرم‌افزاری دارند تا تجارت آزاد را تسهیل کنند.

 مفهوم کریدور و ابعاد آن
 حیدری گفت: «در ادبیات بین‌المللی، کریدورها به‌عنوان اتصالات میان گلوبال سیتی‌ها یا شهرهای جهانی شناخته می‌شوند. این مراکز به دنبال اتصال یکدیگر هستند و کشورها باید در این نظم جدید نقش مناسبی ایفا کنند.»

 این کارشناس اقتصاد بین‌الملل به پرسش‌های کلیدی پیرامون فلسفه شکل‌گیری کریدورها اشاره کرد و گفت: آیا نقطه شروع یک کریدور بر اساس نیازهای سیاسی است یا تجاری؟ به‌عنوان‌مثال، آیا کریدور شمال - جنوب ناشی از نیازهای تجاری بوده یا یک تصمیم سیاسی؟

 حیدری درباره کریدور آیمک توضیح داد که این کریدور به‌عنوان یک دالان اقتصادی از خلیج‌فارس به مدیترانه شناخته می‌شود و به آن خط ریلی صلح نیز گفته می‌شود. وی افزود: این پروژه پیش از طرح کریدور هند، عرب، مدیترانه مطرح بوده و بخش مربوط به ما در واقع اتصال سواحل غربی هند به مدیترانه و اروپا است.

 وی توضیح داد که بخش غرب آسیایی کریدور آیمک از بندر جبل علی در امارات آغاز می‌شود و پس از عبور از عربستان و اردن، به بندر حیفا در سرزمین‌های اشغالی می‌رسد. سپس از طریق دریای مدیترانه به بندر پیرأس در یونان و نهایتاً به اروپا می‌رود. حیدری تأکید کرد که برای ایران، بخش خلیج‌فارس این کریدور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

 این کارشناس به چالش‌های زیرساختی موجود در این پروژه اشاره کرد و گفت: «کریدور آیمک هنوز به طور کامل راه‌اندازی نشده و مشکلاتی در زیرساخت‌ها دارد. از دیدگاه ایران، این کریدور در حال حاضر یک کریدور محتمل است و هنوز به طور واقعی تأسیس نشده است.»

 عوامل موفقیت در کریدورها
 حیدری به رقابت‌های موجود در عرصه کریدورها و روایت‌های مختلف اشاره کرد و گفت: «در این عرصه، عوامل چهارگانه امنیت، زمان، هزینه و مسافت اهمیت ویژه‌ای دارند. اگر این عوامل به‌صورت رقابتی مدیریت شوند، بار به سمت شما می‌آید؛ اما فقدان هر یک از این فاکتورها می‌تواند منجر به ازدست‌دادن بخشی از ترانزیت هدف شود.»

 وی توضیح داد که این پروژه بر اساس نگرش آمریکایی و با مشارکت کشورهای آمریکا، هند، رژیم صهیونیستی و امارات متحده عربی طراحی شده است. نشست چهارجانبه و تأسیس کریدور آیمک

 حیدری به نشست چهارجانبه‌ای که در سال ۲۰۲۲ در پی عادی‌سازی روابط بین امارات متحده عربی و اسرائیل برگزار شد، اشاره کرد. در این نشست که با حضور سران ایالات متحده، امارات، اسرائیل و هند انجام شد، توافقاتی در راستای صلح ابراهیم به امضا رسید که به عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی دیگر از جمله مراکش و بحرین کمک کرد.

 وی افزود: «نشست چهارجانبه با رونمایی از I2U2 به پایان رسید و این توافق‌نامه در شش محور تنظیم شده بود که یکی از آن‌ها حمل‌ونقل و ترانزیت بود.» دیگر محورهای این توافق شامل سرمایه‌گذاری در هند، انتقال فناوری و امنیت غذایی بود.

 مهندس حیدری به ریشه‌های اقتصادی کریدور آیمک اشاره کرد و گفت: بااین‌حال، اجرای این پروژه به دلیل تشدید تنش‌ها در غرب آسیا به‌هم‌خورده و باتوجه‌به فرمایشات مقام معظم رهبری، بعید است که این کریدور شکل گیرد.

 وی درباره پیش‌بینی‌های اقتصادی این کریدور گفت: منطقه آزاد تجاری آیمک قرار بود آورده اقتصادی ۴۷ هزار میلیارددلاری برای شرکای آن داشته باشد. ایجاد همبستگی اقتصادی بین این کشورها از طریق رژیم‌های تعرفه‌ای استاندارد و دستگاه‌های حمل‌ونقل کم‌هزینه در نظر گرفته شده است، اما هنوز راه زیادی تا رسیدن به این اهداف باقی‌مانده است.

 حیدری بر اهمیت کریدور شمال - جنوب تأکید کرد و گفت: کشور ما ظرفیت‌های زیادی در کریدورهای شرق و غرب دارد و این مزیت‌ها به‌وضوح برای کشورهای جنوب خلیج‌فارس نیز اثبات شده است. ایران از لحاظ موقعیت ژئوپلیتیکی یک مزیت منحصربه‌فرد دارد که باید به آن توجه شود.

 این کارشناس حمل‌ونقل توضیح داد: در برنامه هفتم، سرفصل خاصی برای افزایش مزیت‌های رقابتی کشور در نظر گرفته شده است. هدف‌گذاری ما برای ترانزیت بار، ۴۰ میلیون تن است که با بهبود فرایندهای ترانزیت و توسعه دیپلماسی حمل‌ونقل، این هدف محقق خواهد شد.

 وی به ظرفیت‌های بالاتر برای ترانزیت در سال‌های آینده اشاره کرد و گفت: با مشوق‌ها و حمایت‌ها، می‌توانیم ترانزیت از کشور را رقابتی کنیم و اگر ایران ترانزیت را به این شکل مدیریت کند، هیچ کشوری نمی‌تواند ظرفیت‌های ما را نادیده بگیرد.

 حیدری در پایان گفت: بحث دورزدن ایران یک جنگ‌شناختی است که غرب به راه انداخته، اما ما باید بر واقعیت‌ها تمرکز کنیم. در نهایت، نقش ما در زنجیره تأمین جهانی باید تقویت شود تا به اهداف برنامه‌ریزی‌شده برسیم.